Việc Apple mở rộng sang lĩnh vực truyền thông quỹ đạo phản ánh một sự thực dụng ổn định hơn là tham vọng lớn lao. Điều bắt đầu như một nỗ lực nhằm thay thế các nhà mạng đã phát triển thành một bước tiến tăng dần, có chủ đích hướng tới vùng phủ sóng toàn cầu. Gần một thập kỷ kể từ khi thuê hai kỹ sư vệ tinh cấp cao từ Alphabet để thăm dò thông tin liên lạc ngoài Trái đất, dự án từng là bí mật của Apple đã trở thành một phần cốt lõi trong lộ trình kết nối của hãng. Điều ban đầu được coi là một kế hoạch cấp tiến nhằm bỏ qua hoàn toàn các nhà mạng không dây đã tiến hóa thành một sự mở rộng cẩn trọng, phức tạp về mặt kỹ thuật, đối với các dịch vụ di động thông qua các vệ tinh bay quanh quỹ đạo.
Từ SOS khẩn cấp đến tin nhắn văn bản thông thường ngoài vùng phủ sóng
Khi Apple giới thiệu tính năng Emergency SOS via Satellite (SOS Khẩn cấp qua Vệ tinh) với dòng iPhone 14 vào năm 2022, đó không chỉ là một điều mới lạ mà còn là một chỗ đứng chiến lược. Hệ thống này cho phép người dùng liên hệ với lực lượng phản ứng khẩn cấp mà không cần dịch vụ di động hoặc Wi-Fi, định tuyến tin nhắn qua các vệ tinh quỹ đạo Trái đất tầm thấp. Hai năm sau, Apple đã mở rộng khả năng này sang hỗ trợ bên đường thông qua AAA, và gần đây nhất, cho phép gửi tin nhắn văn bản tiêu chuẩn cho người dùng ngoài vùng phủ sóng di động. Công nghệ này được điều phối bởi Nhóm Kết nối Vệ tinh của Apple, do giám đốc kỹ thuật phần cứng cấp cao Mike Trela đứng đầu. Hệ thống hiện đang dựa vào Globalstar, một nhà khai thác vệ tinh có trụ sở tại Louisiana, có mạng lưới tạo thành xương sống của dịch vụ Apple.
Mạng lưới của Globalstar – mặc dù đã cũ và tương đối nhỏ – đã chứng minh đủ ổn định cho các dịch vụ ban đầu của Apple. Công ty đã đồng tài trợ nâng cấp mạng lưới vệ tinh này, nhằm mục đích kích hoạt chức năng rộng hơn. Tuy nhiên, quan hệ đối tác này tồn tại trong một môi trường không chắc chắn khi Globalstar đang thăm dò khả năng bán lại, và SpaceX được báo cáo là một trong những người mua tiềm năng.
Nội bộ Apple, sự tham gia vào lĩnh vực kinh doanh vệ tinh từ lâu đã gây tranh cãi. Ban đầu, các giám đốc điều hành tranh luận về việc liệu Apple có nên hoạt động như một nhà mạng hay không. Một số người khăng khăng rằng sức mạnh cốt lõi của công ty nằm ở sự tích hợp phần cứng và phần mềm, chứ không phải ở việc cạnh tranh với các nhà mạng. Tuy nhiên, ban lãnh đạo Apple vẫn xem kết nối không gian là một cuộc chơi dài hạn. Khi các mạng không trên mặt đất (non-terrestrial networks) trưởng thành, chúng có thể đóng vai trò là sự mở rộng – hoặc thậm chí là sự thay thế – cho các hệ thống di động truyền thống. Bằng cách xây dựng chuyên môn nội bộ ngay từ bây giờ, Apple đặt mục tiêu định hình tương lai đó thay vì phụ thuộc vào các mạng lưới bên thứ ba.
Thách thức kỹ thuật và tham vọng tích hợp Apple Maps qua vệ tinh
Các hạn chế kỹ thuật làm tăng thêm sự phức tạp. Các giao thức hiện tại của Apple được tối ưu hóa cho phổ tần và kênh của Globalstar, khiến việc tương tác với các mạng lưới vệ tinh khác trở nên thách thức. Việc chuyển đổi sang một đối tác mới sẽ đòi hỏi phải viết lại toàn bộ phần mềm và có khả năng là kiến trúc modem mới, tạo ra một động lực mạnh mẽ để Apple tiếp tục tinh chỉnh các hệ thống vệ tinh nội bộ của mình.
Theo Mark Gurman của Bloomberg, Apple đang phát triển một loạt tính năng vệ tinh mới phản ánh cam kết dài hạn của mình. Các kỹ sư đang xây dựng một khung API để cho phép các nhà phát triển bên thứ ba tích hợp tin nhắn vệ tinh và truyền dữ liệu trực tiếp vào ứng dụng của họ. Công ty cũng đang làm việc trên tính năng điều hướng Apple Maps dựa trên vệ tinh để sử dụng mà không cần vùng phủ sóng di động, cùng với các khả năng nhắn tin thế hệ tiếp theo bao gồm truyền tải hình ảnh.
Khoản đầu tư của Apple đã nâng cấp các trạm mặt đất Globalstar với các ăng-ten công suất cao mới. Một trong những thách thức kỹ thuật quan trọng nhất là cái mà các kỹ sư Apple gọi là “sử dụng tự nhiên” – duy trì liên kết vệ tinh khi iPhone nằm trong túi, phương tiện hoặc tòa nhà, thay vì yêu cầu người dùng phải hướng thiết bị lên trời. Việc vượt qua rào cản này sẽ đòi hỏi ăng-ten tiên tiến hơn và khả năng định hình chùm sóng thích ứng (adaptive beam-forming) để duy trì sự căn chỉnh với các vệ tinh di chuyển nhanh. Đây là một khả năng mà Apple có kế hoạch tích hợp vào các chip modem trong tương lai, Gurman báo cáo.
Thế hệ iPhone tiếp theo, dự kiến vào năm 2026, được lên kế hoạch hỗ trợ 5G NTN (Mạng không trên mặt đất), cho phép các tháp di động mặt đất sử dụng vệ tinh để backhaul (kết nối ngược) và liên tục vùng phủ sóng. Các tính năng vệ tinh hiện tại của Apple đã được cung cấp miễn phí, chủ yếu để tăng cường giá trị của iPhone và nuôi dưỡng lòng trung thành với hệ sinh thái. Những cải tiến trong tương lai có thể tạo ra một mô hình hai cấp: các dịch vụ khẩn cấp thiết yếu vẫn miễn phí, với kết nối cao cấp – có thể thông qua quan hệ đối tác với các nhà mạng hoặc nhà cung cấp như SpaceX – được cung cấp thông qua đăng ký. Việc Apple chỉ duy trì là đối tác cơ sở hạ tầng hay phát triển thành một nhà khai thác vệ tinh đầy đủ sẽ định hình phạm vi tham vọng vệ tinh trong tương lai của hãng.