Mùa hè năm nay, nước Anh đang trải qua một đợt hạn hán nghiêm trọng chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Trước tình hình này, chính phủ Anh đã đưa ra nhiều khuyến nghị để người dân tiết kiệm nước, trong đó có một đề xuất gây tranh cãi: xóa các email và ảnh cũ trên thiết bị lưu trữ và dịch vụ đám mây.
Thời tiết khô hạn kỷ lục và tình trạng hạn hán nghiêm trọng
Theo Cơ quan Nhóm Hạn hán Quốc gia (NDG), trong sáu tháng tính đến tháng 7, lượng mưa ở Anh đã ở mức thấp nhất kể từ năm 1976. Thời tiết khô nóng kéo dài – vốn hiếm gặp ở quốc gia có nhiệt độ mùa hè trung bình chỉ 8–18°C – đã khiến tình trạng thiếu nước trở thành “sự kiện có ý nghĩa toàn quốc”.
Hiện tại, 5 khu vực của Anh đã chính thức được tuyên bố là đang trong tình trạng hạn hán, trong khi 6 khu vực khác đang trải qua giai đoạn khô hạn kéo dài. Để ứng phó, NDG đã khuyến nghị các biện pháp tiết kiệm nước quen thuộc như:
- Không tưới cỏ hoặc rửa xe không cần thiết
- Tắm nhanh thay vì ngâm bồn
- Sửa chữa kịp thời các bồn cầu bị rò rỉ
- Hạn chế tối đa việc lãng phí nước trong sinh hoạt
Tuy nhiên, lần này danh sách khuyến nghị còn có một điểm mới lạ: xóa email và ảnh cũ – với lý do các trung tâm dữ liệu (data center) cần sử dụng lượng nước khổng lồ để làm mát hệ thống máy chủ.
Chính phủ Anh gây tranh cãi: Xóa email có thực sự giúp tiết kiệm nước?
Theo NDG, các trung tâm dữ liệu toàn cầu tiêu thụ khoảng 560 tỷ lít nước mỗi năm, chủ yếu cho hệ thống làm mát bay hơi. Việc giảm dung lượng lưu trữ được cho là sẽ giúp giảm tải cho các hệ thống này.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và người dân cho rằng tác động của việc xóa email và ảnh cũ là rất nhỏ. Lý do là thiết bị lưu trữ không tạo ra nhiều nhiệt sau khi dữ liệu đã được ghi, trong khi quá trình tìm kiếm và xóa dữ liệu từ bản sao lưu trên đám mây thậm chí có thể tiêu tốn nhiều năng lượng và nước hơn trong ngắn hạn. Ngoài ra, dữ liệu của người dùng tại Anh có thể đang được lưu trữ tại các trung tâm dữ liệu ở quốc gia khác, khiến tác động đến việc tiết kiệm nước trong nước càng mờ nhạt.
Các ý kiến phê bình cho rằng, thay vì khuyến nghị hành động mang tính biểu tượng này, chính phủ nên tập trung vào các giải pháp mang lại hiệu quả rõ rệt hơn, chẳng hạn như cải thiện hệ thống cấp nước, quản lý tiêu thụ công nghiệp, hoặc điều chỉnh các lĩnh vực tiêu tốn nước lớn.
AI và tiêu thụ nước – Góc nhìn mới về vấn đề
Một yếu tố khác ít được chú ý nhưng lại có tác động lớn đến lượng nước tiêu thụ là sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI). Theo một báo cáo môi trường của công ty Mistral AI (Pháp), một phản hồi AI khoảng 400 token – tương đương một trang văn bản – có thể tiêu thụ khoảng 45 ml nước và thải ra 1,14 gram CO₂e.
Khi hàng triệu người sử dụng AI hàng ngày, lượng nước tiêu thụ cho việc vận hành và làm mát hệ thống máy chủ AI có thể lên tới hàng chục triệu lít. Điều này đặt ra nghịch lý khi chính phủ Anh vừa khuyến khích phát triển và mở rộng ứng dụng AI, vừa kêu gọi người dân xóa dữ liệu để tiết kiệm nước.
Các chuyên gia môi trường cho rằng, để thực sự giảm thiểu tiêu thụ nước từ ngành công nghệ, cần có chiến lược toàn diện bao gồm tối ưu hóa hiệu suất trung tâm dữ liệu, đầu tư vào công nghệ làm mát ít tiêu tốn tài nguyên hơn, và xem xét lại mức độ sử dụng các dịch vụ AI và điện toán đám mây.