Liên minh châu Âu (EU) vừa công bố một bước tiến quan trọng trong việc quản lý trí tuệ nhân tạo bằng cách phát hành Quy tắc Ứng xử cho các mô hình AI tổng quát. Đây là một nỗ lực đáng kể để hỗ trợ các tập đoàn như OpenAI, Google và Microsoft tuân thủ Đạo luật AI (AI Act), một đạo luật toàn diện về AI đã được thông qua gần đây.
Minh bạch dữ liệu đào tạo: Nền tảng của các Quy tắc mới
Một trong những khía cạnh quan trọng nhất trong Quy tắc Ứng xử này là yêu cầu các công ty AI phải minh bạch về dữ liệu và quá trình đào tạo mô hình. Các tổ chức phát triển AI sẽ phải cung cấp một bản tóm tắt chi tiết về nguồn dữ liệu, quy trình xử lý, mức tiêu thụ năng lượng và khả năng phần cứng được sử dụng trong quá trình đào tạo. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp các cơ quan quản lý, các tổ chức bảo vệ quyền riêng tư và chủ sở hữu bản quyền giám sát chặt chẽ hơn, giảm thiểu nguy cơ lạm dụng dữ liệu cá nhân hoặc vi phạm bản quyền.
Quy định mới cũng yêu cầu các công ty phải đảm bảo rằng các mô hình AI tuân thủ luật bản quyền của châu Âu. Cụ thể, AI không được vượt qua các tường phí, thu thập dữ liệu trái phép hoặc sử dụng dữ liệu có bản quyền mà không có sự cho phép. Đây là một nỗ lực nhằm thiết lập một trật tự công bằng trong việc sử dụng nội dung sáng tạo cho mục đích đào tạo các mô hình AI.
Gắn nhãn nội dung AI và Các tiêu chuẩn an toàn mới
Bộ quy tắc cũng thiết lập các tiêu chuẩn mới về trách nhiệm đối với người dùng. Tất cả nội dung do AI tạo ra, bao gồm văn bản, hình ảnh, video, phải được gắn nhãn rõ ràng để tránh gây nhầm lẫn hoặc bị sử dụng cho các mục đích xấu như lừa đảo, deepfake hoặc thao túng thông tin. Đặc biệt, các hệ thống AI có nguy cơ cao, chẳng hạn như trong y tế, pháp lý hoặc quản trị công, sẽ phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn và phải kiểm soát rủi ro.
Nếu vi phạm các quy định này, các công ty có thể bị phạt tới 7% doanh thu hàng năm. Một mức phạt đủ lớn để đảm bảo các công ty công nghệ lớn phải tuân thủ nghiêm túc
Cơ hội và Thách thức cho Hệ sinh thái AI ở Châu Âu
Mặc dù các quy định mới được coi là cần thiết để bảo vệ người dùng và xã hội, nhưng chúng cũng đặt ra nhiều thách thức. Nhiều công ty lo ngại rằng yêu cầu minh bạch toàn bộ quy trình đào tạo sẽ khiến họ gặp khó khăn về mặt pháp lý, đặc biệt là khi liên quan đến dữ liệu bản quyền và quyền riêng tư. Một số chuyên gia cũng cảnh báo rằng AI có thể bị “chết yểu” nếu phải xin phép từng chủ sở hữu bản quyền cho từng bộ dữ liệu.
Ngoài ra, vẫn còn tranh cãi về mức độ chi tiết cần thiết của bản tóm tắt dữ liệu đào tạo và ai đủ điều kiện để truy cập thông tin đó. Tuy nhiên, EU khẳng định rằng bộ quy tắc không chỉ nhằm mục đích kiểm soát mà còn tạo điều kiện cho sự phát triển công bằng. Các công ty khởi nghiệp và các doanh nghiệp nhỏ ở châu Âu có thể hưởng lợi từ một sân chơi minh bạch, nơi dữ liệu và tài nguyên AI không còn bị kiểm soát bởi một số ít các công ty công nghệ lớn.
Ảnh hưởng trên Toàn cầu và Hướng đi trong Tương lai
EU hy vọng rằng các quy tắc mới sẽ thiết lập các tiêu chuẩn quốc tế cho việc phát triển và triển khai AI có trách nhiệm. Được hỗ trợ bởi Đạo luật AI (AI Act), Châu Âu đang dẫn đầu trong việc thiết lập một khuôn khổ đạo đức và pháp lý cho AI. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến các công ty trong khối mà còn buộc các công ty quốc tế muốn hoạt động tại Châu Âu phải tuân thủ.
Tổng cộng lại, Quy tắc Ứng xử AI của Liên minh Châu Âu không chỉ là một lời cảnh báo cho các công ty công nghệ lớn mà còn là nền tảng để thúc đẩy sự phát triển bền vững, minh bạch và an toàn, có lợi cho ngành AI toàn cầu.