Cuộc đối đầu kéo dài giữa Nga và các nền tảng nhắn tin lớn như WhatsApp và Telegram đã bước sang giai đoạn mới. Chính phủ Nga vừa áp đặt các biện pháp hạn chế mới, sau khi cáo buộc hai dịch vụ này không hợp tác cung cấp dữ liệu cho cơ quan điều tra trong các vụ việc liên quan đến lừa đảo và khủng bố.
Nga siết chặt quyền truy cập cuộc gọi qua ứng dụng nhắn tin
Theo thông báo của Roskomnadzor – cơ quan quản lý truyền thông và Internet của Nga, chính phủ đang tiến hành hạn chế chức năng cuộc gọi thoại trên WhatsApp và Telegram nhằm “chống lại hoạt động tội phạm.” Mặc dù cơ quan này nhấn mạnh rằng “không có biện pháp nào khác được áp dụng đối với các chức năng khác của ứng dụng,” nhiều người dùng phản ánh rằng cả cuộc gọi video cũng bị ảnh hưởng.
Roskomnadzor cho biết các ứng dụng này đã trở thành công cụ chính trong các hành vi lừa đảo, tống tiền, và thậm chí bị lợi dụng để dụ dỗ công dân Nga tham gia vào các hoạt động phá hoại, khủng bố. Chính quyền cũng nhấn mạnh rằng quyền truy cập vào cuộc gọi sẽ chỉ được khôi phục nếu các nền tảng tuân thủ đầy đủ luật pháp Nga.
Thông tin từ Reuters cho biết cuộc gọi trên Telegram gần như không hoạt động kể từ ngày 11/8, trong khi gọi bằng WhatsApp bị gián đoạn nghiêm trọng, âm thanh bị rè hoặc không thể kết nối. Một số người dùng tại Nga xác nhận họ cũng không thể thực hiện cuộc gọi video, dù đây không phải là hạn chế được công bố chính thức.
Hiện tại, Nga có khoảng 96 triệu người dùng WhatsApp và 89 triệu người dùng Telegram mỗi tháng, theo thống kê từ Mediascope – một đơn vị theo dõi truyền thông trong nước.
Nga yêu cầu mở văn phòng pháp lý và chia sẻ dữ liệu
Nga từ lâu đã yêu cầu các nền tảng nhắn tin nước ngoài phải mở văn phòng đại diện tại Nga, lưu trữ dữ liệu người dùng trong nước và hợp tác với cơ quan chức năng. Tuy nhiên, WhatsApp và Telegram đều nhiều lần từ chối các yêu cầu này.
Roskomnadzor nhấn mạnh rằng hai nền tảng đã “nhiều lần phớt lờ” đề nghị ngăn chặn hoạt động tội phạm, dẫn đến các biện pháp hạn chế như hiện nay. Nếu muốn khôi phục đầy đủ dịch vụ, các công ty này buộc phải tuân thủ yêu cầu mở pháp nhân tại Nga và phối hợp với lực lượng an ninh.
Trong khi đó, Meta – công ty mẹ của WhatsApp – phản ứng mạnh mẽ: “WhatsApp được mã hóa đầu-cuối, bảo vệ quyền riêng tư, và phản đối mọi nỗ lực của chính phủ nhằm xâm phạm quyền giao tiếp an toàn của người dùng. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm mọi cách để duy trì kết nối bảo mật cho mọi người, kể cả tại Nga.”
Phía Telegram thì tuyên bố đang nỗ lực “chống lại mọi hành vi lạm dụng nền tảng, bao gồm lời kêu gọi phá hoại, bạo lực và gian lận,” và khẳng định mỗi ngày xóa bỏ hàng triệu nội dung độc hại.
Căng thẳng giữa Nga và các nền tảng phương Tây chưa hạ nhiệt
Cuộc chiến giữa Nga và hai ứng dụng nhắn tin này không phải là điều mới. Nga đã nhiều lần cáo buộc Ukraine sử dụng Telegram để chiêu mộ lực lượng và tổ chức các cuộc tấn công bên trong lãnh thổ Nga. WhatsApp thì từng bị xử phạt vì từ chối lưu trữ dữ liệu người dùng trong nước.
Sau khi xung đột tại Ukraine bùng nổ năm 2022, chính quyền Nga còn tuyên bố Facebook và Instagram là tổ chức “cực đoan”, do cho phép người dùng đăng bài kêu gọi bạo lực chống lại binh lính và Tổng thống Vladimir Putin. Tuy nhiên, WhatsApp vẫn tiếp tục hoạt động tại Nga – ít nhất là cho đến hiện tại.
Giới chức Nga đang đẩy mạnh kế hoạch thay thế các nền tảng nhắn tin nước ngoài bằng ứng dụng nội địa Max, hứa hẹn sẽ mang lại quyền kiểm soát dữ liệu tuyệt đối cho chính phủ.
Động thái siết chặt quyền truy cập vào WhatsApp và Telegram cho thấy Moscow đang ngày càng nghiêm khắc hơn trong việc kiểm soát không gian truyền thông số, đặc biệt là với những nền tảng không chịu “bắt tay” với chính quyền.