Mỹ vừa có động thái mạnh tay khi quyết định giải thể một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập dưới thời Tổng thống Biden để quản lý quỹ nghiên cứu bán dẫn trị giá hàng tỷ USD. Theo Bộ Thương mại, tổ chức này – tên gọi Natcast – đã được lập ra không đúng quy định pháp luật liên bang, khiến toàn bộ cấu trúc phân bổ quỹ CHIPS có nguy cơ bị xem xét lại. Đây là một trong những tín hiệu cho thấy Washington đang muốn trực tiếp kiểm soát dòng tiền đầu tư vào công nghệ chiến lược, thay vì để các bên thứ ba điều hành như trước.
Natcast bị giải thể vì vi phạm luật, toàn bộ quyền quản lý chuyển về Bộ Thương mại
Tổ chức Natcast – tên đầy đủ là Trung tâm Quốc gia Thúc đẩy Công nghệ Bán dẫn – từng được giao nhiệm vụ điều phối khoản ngân sách lên đến 7,4 tỷ USD trong chương trình CHIPS and Science Act 2022. Tuy nhiên, Bộ Thương mại Mỹ mới đây tuyên bố việc lập ra Natcast là vi phạm quy định cấm các cơ quan chính phủ tự tạo ra công ty hoặc tổ chức tư nhân. Do đó, quyền quản lý Trung tâm Công nghệ Bán dẫn Quốc gia (NSTC) sẽ được chuyển giao hoàn toàn cho Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia (NIST).
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick gọi Natcast là “quỹ đen bán dẫn” được lập ra để phục vụ lợi ích cho các quan chức thân chính quyền Biden. Ông chỉ trích tổ chức này có cấu trúc thiếu minh bạch, né tránh kiểm soát và ưu tiên lợi ích nhóm. Lutnick cho biết chính quyền mới sẽ ưu tiên đầu tư trực tiếp thay vì phân phối thông qua các tổ chức trung gian không đủ điều kiện pháp lý.
Tương lai các dự án nghiên cứu bán dẫn sẽ ra sao?
Natcast từng là đối tác chủ lực trong việc triển khai các dự án nghiên cứu thuộc CHIPS Act. Gần đây nhất, tổ chức này đã hỗ trợ khởi động Trung tâm Tăng tốc Công nghệ Cực tím EUV tại khu phức hợp Albany NanoTech (New York) – nơi các nhà nghiên cứu được sử dụng thiết bị chế tạo chip tiên tiến của ASML. Ngoài ra, Natcast cũng công bố kế hoạch xây dựng một trung tâm R&D mới tại Tempe, bang Arizona, dự kiến hoạt động vào năm 2028.
Tuy nhiên, sau khi Natcast bị giải thể, tương lai của những dự án này hiện chưa rõ ràng. Bộ Thương mại và Natcast đều từ chối tiết lộ có bao nhiêu phần của khoản 7,4 tỷ USD đã được giải ngân hoặc còn lại. Trong khi đó, giới quan sát lo ngại việc chuyển giao quyền quản lý giữa chừng có thể ảnh hưởng đến tiến độ cũng như định hướng chiến lược của toàn bộ chương trình nghiên cứu chip quốc gia.
Với tổng gói ngân sách CHIPS Act lên đến 52,7 tỷ USD, trong đó khoảng 11 tỷ USD dành riêng cho R&D, những thay đổi về cơ chế điều phối như lần này chắc chắn sẽ tạo ra nhiều tranh luận. Đây được xem là một bước ngoặt lớn trong cách chính phủ Mỹ tái định hình chính sách công nghệ, nhằm vừa thúc đẩy năng lực nội tại vừa đảm bảo tính minh bạch và kiểm soát chặt chẽ các dòng vốn chiến lược.