Tập đoàn Vodafone và công ty con tại Ukraine đang tiến hành xây dựng một tuyến cáp quang ngầm mới xuyên qua Black Sea. Tuyến cáp này được thiết kế nhằm kết nối Châu Âu và Châu Á, đồng thời cố tình bỏ qua lãnh thổ Nga. Dự án Kardesa của Vodafone được xem là một trong những dự án cơ sở hạ tầng viễn thông tham vọng nhất trong khu vực suốt nhiều năm qua. Nó đánh dấu một bước đi chiến lược trong bối cảnh các tuyến cáp ngầm, vốn là xương sống truyền tải 95% lưu lượng dữ liệu quốc tế, đang phải đối mặt với rủi ro địa chính trị và vật lý ngày càng tăng.
Dự án Kardesa và chiến lược kết nối Châu Âu, Châu Á qua Black Sea
Đoạn đầu tiên của tuyến cáp ngầm Kardesa của Vodafone dự kiến sẽ bắt đầu tại Bulgaria vào năm 2027 và cuối cùng sẽ mở rộng đến các quốc gia ven biển khác, bao gồm Ukraine, Georgia và Thổ Nhĩ Kỳ. Mặc dù một phần của Ukraine vẫn đang bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột đang diễn ra, tuyến cáp sẽ chỉ đi qua các khu vực an toàn được quốc tế công nhận. Theo báo cáo của Tom’s Hardware, tổng chi phí ước tính của dự án là hơn 100 triệu Euro, tương đương khoảng 116 triệu Đô la Mỹ.
Hiện tại, khu vực này chỉ có một tuyến cáp duy nhất nối Georgia với Bulgaria qua Black Sea. Các tuyến cáp trục khác trong khu vực chủ yếu phục vụ các tuyến đường khu vực ngắn, chẳng hạn như những tuyến nối Nga với Georgia hoặc Bulgaria với Thổ Nhĩ Kỳ. Kardesa sẽ thiết lập một hành lang xuyên quốc gia rộng lớn hơn, cung cấp một tuyến liên kết thay thế giữa Châu Âu và Châu Á, tránh cả các tuyến đường đi qua Địa Trung Hải và Nga.
Dự án Kardesa ra đời trong bối cảnh các mạng cáp ngầm đang phải đối mặt với rủi ro ngày càng tăng. Mối lo ngại về các điểm yếu đã gia tăng sau hàng loạt sự cố gián đoạn kể từ cuối năm 2024. Các cơ quan tình báo phương Tây đã cáo buộc Nga tiến hành các hoạt động trinh sát hoặc can thiệp nhằm vào cơ sở hạ tầng dưới biển. Gần đây hơn, tại Biển Đỏ, một số kết nối cáp quang đã bị hư hỏng, làm giảm tạm thời lưu lượng mạng giữa Châu Âu, Châu Á và Trung Đông.
Tăng cường bảo mật mạng và tính đa dạng hóa đường truyền
Bằng cách cung cấp một tuyến đường trực tiếp qua Black Sea, dự án Kardesa sẽ mang lại tính dự phòng mạng – thường được gọi là “đa dạng hóa đường truyền” (route diversity) – cho phép dữ liệu được chuyển hướng nếu một tuyến cáp bị xâm phạm. Tính dự phòng này là rất quan trọng để ngăn chặn sự gián đoạn quy mô lớn đối với các dịch vụ đám mây, mạng lưới tài chính và truyền thông chính phủ.
Các công ty công nghệ toàn cầu cũng đang thực hiện các bước để củng cố hệ thống của họ trước những sự cố gián đoạn như vậy. Ví dụ, Meta đang phát triển một mạng lưới dưới biển khổng lồ dài 50.000 km, kết nối Mỹ, Brazil, Châu Phi, Ấn Độ và Úc, đồng thời tránh các khu vực được coi là có rủi ro địa chính trị cao.
Các nỗ lực nhằm bảo vệ cơ sở hạ tầng dưới biển cũng đang được mở rộng. Công ty kỹ thuật Đức AP Sensing đã giới thiệu công nghệ Cảm biến Sợi quang Phân tán (Distributed Fiber Optic Sensing), sử dụng tính năng giám sát âm thanh dọc theo các tuyến cáp để phát hiện sớm các dấu hiệu hư hỏng hoặc can thiệp. Ngoài ra, NATO đã bắt đầu triển khai máy bay không người lái dưới biển (sea drones) để tuần tra và kiểm tra các tuyến cáp ở Bắc Đại Tây Dương. Trong khi đó, Đài Loan đã tăng cường giám sát hàng hải để theo dõi hơn hai chục tuyến cáp quang dễ bị tổn thương dọc theo bờ biển của mình.
Tác động chiến lược và cơ hội đầu tư cho đối tác phía đông của Châu Âu
Đối với Châu Âu và các đối tác phía đông, sáng kiến Kardesa có thể mang lại nhiều hơn là chỉ cải thiện khả năng kết nối. Tuyến liên kết Black Sea mới này có thể kích thích các khoản đầu tư thứ cấp vào các trung tâm dữ liệu khu vực và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), cả hai lĩnh vực này đều phụ thuộc vào mạng lưới ổn định, dung lượng cao. Nếu được hoàn thành theo đúng kế hoạch, dự án sẽ cung cấp một giải pháp dự phòng vật lý và chiến lược cho một số tuyến đường kỹ thuật số có lưu lượng truy cập lớn nhất thế giới – và lần này là hoàn toàn tránh xa khu vực ngoại vi của Moscow.